رله ضربه‌ای چیست؟

رله ضربه‌ای که به رله حافظه‌دار نیز معروف است وظیفه دارد

 که یک‌بار شستی را فشار بدهیم به‌صورت دائمی در خروجی برق را برای ما وصل می‌کند و اگر مجدد همان شستی یا شستی هایی که موازی شده‌اند را فشار دهیم خروجی را برای ما قطع می‌کند، به عبارت ساده‌تر این رله  کارش این است که در خروجی هر وضعیتی بود با فشار دادن مجدد یکی از شستی عملکرد مدار را عکس کند

از این رله می‌توان درراه‌پله‌های آپارتمان استفاده کردن که شبیه کار تایمر راه‌پله است منتهی تایمر راه‌پله بعد از یک مدت‌زمان، مدار را قطع می‌کند ولی رله ضربه‌ای بعد فشار دادن مجدد یکی از شستی ها مدار را قطع می‌کند

ساختار داخلی

رله‌ها معمولاً باسیم پیچ ساخته می‌شوند و برای ایجاد قطع و وصل در مدار در قست مدار فرمان قرار می‌گیرد. رله ضربه‌ای نیز از یک بوبین با هسته آهنی که یک اهرم در بالای آن قرار دارد، تشکیل‌شده است. وقتی ولتاژ به بوبین وصل می‌شود، اهرم به‌طرف هسته کشیده می‌شود. معمولاً رله ضربه‌ای با ولتاژ ۲۲۰ ولت کار می‌کند. در داخل رله یک‌طرف بوبین به یک‌طرف کنتاکت اتصال داده‌شده است که در این حالت تعداد ترمینال های خروجی رله سه عدد است. برای اتصال رله ضربه‌ای به مدار از شستی استارت استفاده می‌شود. درنتیجه رله ضربه‌ای با یک‌بار وصل برق به بوبین، کنتاکت آن وصل می‌شود و اگر ولتاژ بوبین قطع شود بازهم کنتاکت آن متصل می‌ماند و در اتصال مجدد ولتاژ بوبین، کنتاکت آن قطع می‌شود. از رله ضربه‌ای می‌توان برای مدار فرمان قطع و وصل یک موتور الکتریکی توسط یک شستی استفاده کرد.

نحوه عملکرد رله ضربه‌ای

مدار به این صورت است که با فشار دادن هر یک از شستی های s1,  s2 , s3 , s4 رله مربوط به مدار ضربه‌ای تحریک می‌شود

با تحریک رله تیغه  باز آن بسته می‌شود، با بسته شدن این کلید جریان وارد لامپ E1 شده و سپس چراغ E1 روشن می‌گردد. چراغ روشن می‌ماند تا زمانی که یک‌بار دیگر  یکی از شستی ها زده شود و با فشرده شدن هر شستی  رله ضربه‌ای تحریک می‌شود این بار تیغه بسته رله یا همان K1 باز می‌شود. با باز شدن این تیغه مسیر جریان لامپ E1 قطع‌شده و درنتیجه لامپ خاموش می‌گردد
با فشرده شدن هر یک از شستی ها دوباره لامپ روشن می‌شود و با فشرده شدن برای بار چهارم دوباره خاموش می‌گردد و این پروسه ادامه پیدا می‌کند.
پس به‌نوعی مدار رله ضربه‌ای یک مدار حافظه‌دار است که حالت قبلی آن در حالت جدید آن تأثیرگذار است و با توجه به آن تصمیم می‌گیرد که چراغ را روشن کند و یا خاموش کند پس درنتیجه زمانی که برای ما خاموش شدن اتوماتیک موردنظر نباشد و کم شدن هزینه مهم باشد انتخاب رله ضربه‌ای مناسب‌تر است
رله ضربه‌ای با یک‌بار وصل جریان برق به بوبین آن، کنتاکت آن وصل شده و اگر ولتاژ بوبین قطع شود بازهم کنتاکت آن وصل می‌ماند و در وصل مجدد ولتاژ بوبین، کنتاکت آن قطع می‌گردد.

مقایسه رله ضربه‌ای با کنتاکتور

این نوع رله در حقیقت عملکردی مشابه با کنتاکتور دارد با این تفاوت که در کنتاکتور با فشردن شستی لحظه‌ای، کنتاکتور عمل کرده و با رها شدن شستی، کنتاکتور به وضعیت اصلی خودش برگشته، برای حل این مشکل در کنتاکتور از تیغه موازی با بوبین کنتاکتور استفاده می‌شود.

در رله ضربه‌ای این حالت وجود ندارد و با فشردن شستی لحظه‌ای تیغه‌ها تغییر وضعیت داده و با رها کردن شستی دیگر به حالت قبل برنمی‌گردند و برای برگشت به حالت قبل نیازمند تحریک مجدد شستی می‌باشد.